مسجد ایوب سلطان استانبول

معرفی مسجد ایوب سلطان استانبول

مسجد ایوب سلطان استانبول (Istanbul Eyüp Sultan Mosque) با سایر مسجدهای قدیمی شهر تفاوت دارد، چرا که نقطه عطفی در تاریخ امپراطوری عثمانی تلقی می‌شود. در ادامه بیشتر با تاریخچه مسجد ایوب سلطان آشنا خواهیم شد.

مسجد ایوب سلطان استانبول در ساحل جنوبی شاخ طلایی استانبول واقع شده و به همین دلیل برخلاف بسیاری از مساجد ترکیه، در یک منطقه خلوت شهر قرار دارد. قدمت آن بیش از 500 سال بوده و اهمیت خاصی برای مردم ترکیه دارد. سلطان محمد فاتح بعد از فتح شهر قسطنطنیه، که بعدها به استانبول تغییر نام پیدا کرد، دستور داد این مسجد را در شهر بنا کنند. فتح قسطنطنیه و در نتیجه آن سقوط امپراطوری بیزانس بعد از 1100 سال فرمانروایی، در سال 1453 رخ داد، اما ساخت مسجد ایوب سلطان به سال 1458 برمی‌گردد. این مسجد با توجه به قدمت، اهمیت تاریخی آن و قرارگیری در نقطه‌ای بکر از شهر، جزوی جدانشدنی از برنامه هر تور استانبول است.

البته مسجد ایوب سلطان استانبول کنونی با آن چه پانصد سال پیش به دستور سلطان محمد فاتح ساخته شد کمی متفاوت است، چرا که یک مرتبه به علت زلزله، به میزان زیادی تخریب شده است. در سال 1800، سلطان سلیم سوم بیست و هشتمین امپراطور عثمانی دستور بازسازی مسجد به سبک باروک را داد و بنایی که اکنون مشاهده می‌کنیم، از آن زمان به یادگار مانده است. روزگاری اهمیت این مسجد به اندازه مکه برای مسلمانان سراسر جهان زیاد بود. علت امر را باید متبرک شدن آن به نام ابو ایوب الانصاری دانست.

تاریخچه اسرارآمیز و طولانی مسجد ایوب سلطان استانبول

وقتی حضرت محمد در سال 622 از مکه به مدینه هجرت کرد، تا مدت‌ها ایوب، یار وفادار وی بود و با پیامبر زندگی می‌کرد. ایوب از یاران نزدیک حضرت محمد شناخته می‌شد و همواره در جنگ‌های صدر اسلام حضور داشت. او پیش از مرگ در زمان نخستین محاصره قسطنطنیه توسط ارتش اسلام، که در نهایت به پیروزی امپراطوری بیزانس و شکست سنگین اعراب ختم شد، آرزوی خود را پیروزی مسلمانان اعلام کرد، تا جایی که بتوانند کفن او را کنار دیوارهای شهر قسطنطنیه دفن کنند. البته ارتش اعراب موفق به فتح قسطنطنیه نشد، اما سپاهیان به خاطر احترامی که برای ایوب و درخواست او قائل بودند، تلاش کردند مقبره ایوب را در حوالی شاخ طلایی بنا کنند.

نزدیک به 800 سال بعد و بعد از فتح قسطنطنیه به دست ارتش عثمانی، رفته رفته زمینه ساخت مسجد ایوب سلطان استانبول مهیا شد. همانطور که در بیشتر مطالب به آن اشاره کرده‌ایم، عثمانی‌ها به دین اسلام بهای بسیاری می‌دادند، به همین دلیل ساخت مساجد همواره در دستور کار اغلب پادشاهان این امپراطوری قرار داشت. دقیقا به همین دلیل اغلب بناهای تاریخی بسیار ارزشمند به جا مانده از دوران عثمانی طی 600 سال امپراطوری آن، مسجد هستند. به عنوان یکی از ارزشمندترین آن‌ها باید به مسجد ایا صوفیه استانبول اشاره کرد.

اولین قدم سلطان محمد فاتح بعد از فتح شهر، تبدیل کردن کلیساهای مسیحیت به جا مانده از بیزانس به مسجد بود. با این حال وی آرزو داشت اولین بنای مذهبی مربوط به دین اسلام را هر چه سریع‌تر در شهر بسازد. پیش از آغاز ساخت مسجد ایوب سلطان استانبول آن‌ها می‌دانستند مقبره ایوب در همین شهر قرار دارد، به همین دلیل در پی یافتنش بر آمدند.

مشاور معنوی سلطان محمد دوم (سلطان محمد فاتح)، شیخ‌الاسلام آکشِمسَدیمن (Aksemseddin)، روزی در همین حین به خوابی عرفانی فرو رفت و بعد از بیدار شدن، با صورتی غرق در ترس و عرق بیان کرد قبر ایوب در همان مکانی که وی سجاده نمازش را پهن کرده است قرار دارد. کنکاش در آن ناحیه در نهایت به یافتن قبر وی ختم شد. گفته می‌شود جسد ایوب، تازه و دست نخورده، در آن مکان یافت شده بود، هر چند درباره صحت این ادعا نمی‌توان به طور دقیق نظر داد. بعد از این اتفاق، سلطان محمد فاتح دستور داد مقبره‌ای بسیار باشکوه متشکل از مسجد و زیارتگاه برای ایوب بسازند.

با توجه به اهمیت زیاد اسلام برای پادشاهان عثمانی و از طرفی نقش پررنگ ایوب در زندگی حضرت محمد، آورنده دین اسلام، روز به روز اهمیت مسجد ایوب سلطان استانبول برای دولت بیشتر می‌شد و مسلمانان بیشتری از سراسر دنیا به سمت آن جذب می‌شدند. این مکان به اندازه‌ای دارای اهمیت بود که تا مدت‌ها، مراسم تاج‌گذاری امپراطورهای عثمانی در مسجد ایوب سلطان استانبول برگزار می‌شد. همچنین قبر تعدادی از پادشاهان یا افراد و دانشمندان سرشناس نیز در اطراف آن قرار گرفته است. درست به همین دلیل با رفتن به منطقه اطراف مسجد، با چند گورستان رو به رو خواهید شد.

با وجود تعدد گورستان‌ها و زیارتگاه‌های ساخته شده داخل و اطراف مسجد ایوب سلطان استانبول هیچ کدام به اندازه مقبره ایوب دارای اهمیت نیستند.