در مناطق حاشیه خلیج فارس از جمله بندر قشم، جزیره هرمز، بندر کنگ، عمان و راس الخیمه دیوارهای بزرگ و قطوری وجود دارد که مهمترین آثار بازمانده از تجاوز قدرت طلبان تاریخ و استثمار جزایر خلیج فارس(از جمله جزیره مهم هرمز) و دست درازی به سواحل خلیج فارس است. بعد از اشغال قسمتهایی از جزایر خلیج فارس، استعمارگران پرتغالی شروع به ساختن قلعه هایی کردند که امروزه بخشی از آنها را میبینیم. معروفترین قلعه ها در میان مجموعه قلعه های پرتغالی در جنوب ایران، میتوان به قلعه پرتغالی ها در قشم، قلعه پرتغالی ها در هرمز و قلعه پرتغالیها در چابهار اشاره کرد. ما در این مطلب میخواهیم راجع به قلعه پرتقالیهای قشم بپردازیم. چشم‌انداز دریا از قلعه پرتغالیهای قشم بسیار زیبا است. بهترین زمان اول صبح و یا غروب است. غروب خورشید در کنار دریا و کنار دژ پرتغالی ها دیدنی است.
تاریخچه قلعه پرتقالی های قشم
در سال ۱۵۰۷ میلادی، قلعه پرتغالیهای قشم، به دستور دریانورد و فرمانده پرتغالی به نام آلفونسو آلبرکرک، در جزیره قشم بنا شد. شما شاهد قلعه های مستحکمی هستید که در برابر شورش احتمالی ایرانیان بندرنشین برای حفاظت از نظامیان پرتغالی ساخته شده اند. آلبرکرک به دلیل استراتژی موفقیت آمیز جنگی “نابغه نظامی” لقب گرفت. این قلعه ها با تضمین بیش از ۱۱۰ سال تجارت دریایی در جنوب ایران ساختند که از ۱۵۱۴ تا ۱۶۲۳ میلادی ادامه داشت. اما به سختی در جزیره هرمز شکست خورد. در آن زمان نیروهای شاه عباس و رشادت مردم غیور ایران، جزیره هرمز را از چنگال پرتغالیها پس گرفتند. بازمانده قلعه پرتغالی ها تا ابد مایه عبرت آیندگان خواهد بود. قلعه پرتغالی ها در خلیج فارس یک نمونه کامل از سازه های نظامی محسوب میشود. تا قبل از بهار ۱۳۷۹ در بخش درونی دیوارها تحقیقات صورت میگرفت. اما متاسفانه در اثر وقوع زلزله ۹٫۵ ریشتری در بعار همان سال تخریب زیادی به قلعه وارد شد و جستجو و کاوش در قسمت های درونی دیوار شرقی قلعه پرتغالی ها ادامه پیدا نکرد. طی تحقیقات و کاوشهای ذکر شده در قلعه پرتغالیها تعدادی توپ‌های جنگی، تعدادی ظروف چینی ساخت چین، تعدادی شیشه ساخت ونیز پیدا کردند. احسان یغمایی کسی است که قلعه پرتغالی ها را در سال ۱۳۸۷ از زیر خاک بسیاری بیرون آورد.
بازدید از قلعه پرتغالیهای قشم
این قلعه که نشانه استعمار و یادگاری پرتغالی ها میباشد؛ به یک جاذبه توریستی مهم در بخش خلیج فارس تبدیل شده است. و هرساله هزاران گردشگر را به خود جذب میکند. کاربرد اصلی قلعه پرتغالی ها در زمانهای گذشته انبار های بزرگ و مکانی برای نگهداری و محافظت از سلاح ها و مهمات جنگی بوده است. و در مواقع اضطراری پشتیبانی از دژهای هرمز، دژ قشم و دژ لارک را به عهده داشته است. پرتغالی ها آب مصرفی قلعه را از آب چاه و گاهی آب باران تامین میکردند. آب مصرفی پرتغالی ها در کانال زیرزمینی و حوض‌های قلعه پرتغالی های قشم نگهداری میکردند. و مواقع مورد نیاز از آن استفاده میکردند. پس در قلعه پرتغالی های قشم شامل، کلیسا، مقر فرماندهی، انبارهای اسلحه ها، سالن های سربازخانه، آب‌انبار بزرگ، زندان، سرداب قلعه پرتغالیهای قشم و تالار می باشد.
تونل زیرزمینی قلعه پرتغالیهای قشم
در آبان ماه ۱۳۸۷ شرکت برق منطقه جنوب در حدود ۵۰۰ متری قلعه مشغول به حفاری بودند که در پی آن تونل قدیمی قلعه پرتغالی ها که به قلعه متصل بود کشف شد. در حقیقت این تونل را برای راه فرار فرماندهان و نیروهای نظامی پرتغالی حفاری کرده اند. و همچنین این تونل زیرزمینی مکان نگهداری مهمات نظامی بوده است. طول تونل زیرزمینی قلعه پرتغالیهای قشم ۳ کیلومتر است و تا میدان سعدی شهر قشم ادامه دارد. برخی نیز میگویند این تونل زیرزمینی تا غارهای خربس که ۱۵ کیلومتری جنوب شهر قشم است ادامه پیدا میکند.
معماری قلعه پرتغالیهای قشم
مساحت قلعه پرتغالی های قشم بیش از ۲۰۰۰ مترمربع میباشد. در آن زمان این دژ پرتغالی ها از مصالحی همچون سنگ‌های آهک، سنگ های گچی و ملاط ساروج محلی ساخته میشد. قلعه پرتغالی ها در طی آن ۱۱۰ سال حضورشان بارها مورد مرمت قلعه پرتغالی های قشم قرار گرفته شد. در چهار طرف قلعه پرتغالی های قشم چهار برج بلند قرار دارد که توپ و منجنیق برای جلوگیری از حمله ایرانیان روی آن قرار داشتند.
بهترین زمان بازدید از قلعه پرتغالیهای قشم
بهترین زمان سفر به قشم، و بهترین فصل بازدید از قلعه پرتغالی های قشم از اواخر پاییز تا اوایل بهار میباشد. البته بهترین فصل سفر به قشم زستان است چرا که هم هوا مطبوع است و هم از شلوغی عید نوروز دور خواهید بود.
بنای قلعه پرتغالیهای قشم کجاست؟
یکی از اماکن دیدنی استان هرمزگان، همین قلعه پرتغالیهای قشم است. قلعه پرتغالی ها در بلوار ژئوپارک، در ضلع شمالی جزیره قشم و نزدیک به ساحل قشم واقع شده است.
آدرس قلعه پرتغالیهای قشم
اگر با خودرو خود بفر میکنید. وقتی به قشم رسیدید، به سمت بندر ذاکری که در شرق جزیره قشم است بروید. کمی جلوتر از میدان ولایت، اولین خروجی را بپیچید و به خیابان باهنر بروید. اگر مستقیم برانید و به میدان امام خمینی میرسید. بولوار ژئوپارک را تا تابلو قلعه پرتغالیها طی کنید. البته به دلیل اینکه جند کوچه پسکوچه را باید بگذرانید میتوانید از محلی ها کمک بگیرید.
ساعات بازدید قلعه پرتغالی های قشم
ساعات بازدید از قلعه پرتغالیهای قشم از ساعت ۸ صبح تا ۶ عصر میباشد.
هزینه بلیط قلعه پرتغالیهای قشم
در سال ۱۴۰۰ بهای ورودی به قلعه پرتغالی های قشم برای افراد محلی ۶ هزار تومان و برای گردشگران ۱۵ هزار تومان میباشد.
در کنار قلعه پرتغالی های قشم، بازارچه ساحلی جزیره هرمز قرار دارد که در این بازارچه غرفه‌هایی وجود دارد که در آن صنایع دستی و سوغاتی به فروش میرسانند. غرفه های بازارچه از برگ نخل درست شده اند و صنایع دستی های قابل خرید نقاب‌های سوزن‌دوزی شده، سبدبافی های زیبا و لوازم تزیینی و زیورآلات با صدف‌ها میباشند. اینها همگی سوغاتی های هرمزگان اند.
