خانه موتمن الاطبا پزشک ناصرالدین شاه

بیشتر افراد شهر تهران را شهر مدرن می شناسند و شاید نمی دانند  در شهر تهران هم خانه های قدیمی قاجاری باقی مانده است و حال و هوای نوستالژی دارد. بیشتر خانه های قدیمی  شهر تهران در محله عودلاجان، پامنار، سنگلج و بازار تهران قرار دارد. این محله ها از قدیمی ترین محله های شهر تهران هم به حساب می آیند که روزگاری خانه های اعیان ها و افراد دربار در این مکان بوده است. یکی از این خانه ها، خانه پزشک ناصرالدین شاه به نام موتمن الاطبا است. در این مقاله مجله یِ گردشگری بیسان گشت مهر به معرفی خانه موتمن الاطبا می پردازد تا با تاریخچه و معماری این خانه قدیمی آشنا شوید.

خانه موتمن الاطبا در کجاست؟

خانه موتمن الاطبا در مرکز شهر تهران در خیابان پامنار رو به روی مسجد آیت الله  کاشانی در بن بست موتمن الاطبا قرار دارد. برای دیدن این خانه می تواند از خط یک مترو  تهران استفاده کنید و در ایستگاه پانزده خرداد پیاده شوید. خیابان پانزده را به سمت شرق ادامه دهید. با اندکی پیاده روی به خیابان  پامنارمی رسید. در خیابان  پامنار مسیرتان را به شمال ادامه دهید سپس به مسجد کاشانی  می رسید. این مسجد همان مسجد معروفی است که منارقدیمی با کاشی های فیروزه ای را دارد و از همین رو به این خیابان، خیابان پامنار گفته اند.

وارد بن بست موتمن الاطبا می شوید و در انتهای آن در سمت چپ خانه قدیمی وجود دارد. تا وارد این خانه می شوید فضای خانه برایتان آشنا است چرا که آن را بارها در فیلم و سریال ایرانی دیده اید. برای بازدید این خانه بهتر است از حمل و نقل عمومی استفاده کنید چرا که به خاطر شلوغی خیابان پانزده خرداد و پامنار شما امکان پارک خوردرو خود را ندارید.

معماری خانه موتمن الاطبا

خانه موتمن الاطبا فضای نوستالژی دارد تا وارد خانه می شوید روح تان تازه می شود. از همان نمونه خانه های قدیمی ایران است که دارای حوض فیروزه ای و حیاط است. رنگ غالب این خانه که در فضا و نما و بر روی مشبک های آجری به کار برده  شده است آبی فیروزه ای است.  درهای این خانه قدیمی همگی به رنگ آبی است.

پلان این خانه مربع مستطیل است که دارای دو طبقه به همراه سرداب است. در طبقه اول چهار در به همراه پنج پنجره هست. این اولین بار است که در یک خانه قدیمی از تعداد در های زوج استفاده شده است. در طبقه دوم هفت در، در ایوان است که مشابه خانه های قدیمی تر از خود بوده است. در شرق و غرب این خانه هم اتاق هایی قرار دارد که احتمالا یکی از آن ها مطبخ خانه بوده است. چهار باغچه کوچک در این خانه قرار دارد که در انتهای آن هم یک حوض چند ضلعی است. این خانه به سبک خانه های قدیمی و اتاق در اتاق ساخته شده است. اتاق های شاه نشین هم در طبقات اول و دوم قرار دارد.

در قسمت سردابه مشبک کاری آجری قرار دارد که با کاشی فیروزه ای پوشیده شده است. دارای دو ورودی طاقی دار به زیرزمین است. ستون های طبقه اول ساده هستند اما ستون های ایوان طبقه دوم دارای سرستون گلدانی شکل با طرح گچبری است. این خانه تزیینات زیادی ندارد و با آجر ساخته شده است. در قسمت سرداب سقف با طرح های آجر کاری قرار دارد که یکی از تزیینات آن به شمار می رود. فضای سرداب این خانه هم به شکل خانه های قاجاری است. این خانه از اولین خانه های سه طبقه شهر تهران به شما می رفته که به واسطه ی طبقات خانه ی مدرنی به حساب می آمده است.

موتمن الاطبا پزشک ناصرالدین شاه

تا نام موتمن الاطبا می آید همه می خواهند بدانند که او که بوده است. میرزا  زین العابدین خان دنبلی ضرابی پزشک ناصرالدین شاه بود که لقب خود را از وی گرفت و به موتمن الاطبا مشهور شد. میرزا زین العابدین خان دنبلی ضرابی در سال ۱۲۱۰ هجری شمسی در محله پامنار متولد شد. خانواده او اصالت کاشانی داشتند و از نوادگان میرزا احمد خان صبور بود. میرزا احمد خان صبور هم از طرفداران ایل و حکومت زند بود که در ابتدا به دوری کار آمدن قجرها مورد غضب خاندان قجر شدند و باقی اطرافیان هم در کاشان منزوی شدند.

میرزا زین العابدین خان در کودکی با کمک پدر و معلمان سر خانه تحصیل کرد و به خاطر علاقه به طب و پزشکی به مدرسه دارالفنون رفت و زیر نظر استادهای مجرب چون دکتر لویی آندر ارنست کلوکه، یاکوب ادوارد پولاک، دکتر شلیمرهندی، ژوزف تولوزان فرانسوی و دکتر ناظم الاطبا علم پزشکی را آموخت. او از جمله جراح های ماهر دوران خود به حساب می آید. جالب است بدانید که در دوران قاجار مکاتب اربعه و چهارگانه طب شکل گرفت. هر کسی  تمایل داشت به جای رفتن به دارالفنون می توانست به این مکاتب طبی برود و گواهینامه پزشکی دریافت کرد. میرزا علی اکبر خان ناظم الاطبا، میرزا ابوالحسن خان بهرامی، میرزا سید حسین خان نظام الحکما و میرزا زین العابدین خان موتمن الاطبا دارای مکاتب طب بودند که به دانش آموزان زیادی علم طب می آموختند.

موتمن الاطبا در محله پامنار زندگی می کرد که یک خانه هشتصد متری به همراه دو طبقه و سرداب بزرگ داشت. وی تا پایان عمر خودش در خانه موتمن الاطبا که به نام خودش بود زندگی میکرد. جالب است بدانید که در گذشته هر خانه ای دارای سر در بوده است و اگر افراد از اشخاص مشهور بوده اند نام آن ها و حرفه شأن بر روی سردر نوشته می شده است. اگر هم از افراد سرشناس نبودن با آیات و احادیث سر در خانه را تزیین می کردند. خانه موتمن الاطبا در کوچه ای به نام موتمن الاطبا قرار دارد که در سال ها ی دور دارای کاشی به همین نام بوده است.

موتمن الاطبا تا سال ۱۲۷۴ ه.ش پزشک مخصوص ناصرالدین شاه بود و پس از قتل وی دیگر در دربار خدمت نکرد و درمطب خودش مشغول بود. دراواخر عمرش چشمانش بیمارشد و برای معالجه قصد داشت به فرنگ برود که مظفرالدین شاه به واسطه ی خدمت او به پدرش پانصد تومان  به همراه عصایی جواهر نشان به او داد تا از پس مخارج درمان چشمش برآید.

سرگذشت خانه موتمن الاطبا

پسر و نوه اش در همین خانه به دنیا آمدند. از نوادگان فرهیخته او زین العابدین خان موتمن بود که نام جدش را بروی گذاشته بودند و دارای لیسانس ادبیات  انگلیسی و فارسی بود که معلم چهره های نامی چون خسرو سینایی، بهرام بیضایی، عباس پهلوان و ده ها فرد مشهور دیگر بود. این بنا به گفته ی وی یکی از مدرن ترین خانه های زمانه خودش بود تا آنجا که روزی ناصرالدین شاه به پدربزرگش گفته بود “حکیم باشی شنیده ام عمارت سه طبقه ای ساخته ای”.

خانه موتمن الاطبا در سال ۱۳۷۹ به ثبت ملی درآمد و در سال ۱۳۸۳ آقای موسوی این خانه را از بازماندگان خاندان موتمن الاطبا خریداری کرد. آقای موسوی خانه موتمن الاطبا به گروه های فیلم برداری که نیازمند خانه ای به سبک تاریخی هستند اجاره می دهد.

برای بازدید از این خانه باید به یاد داشته باشید که لوکیشن فیلم برداری نباشد، معمولا در پیج اینستاگرام این خانه ساعت بازدید برای علاقه مندان اطلاع رسانی می شود. در این خانه لباس های قاجاری به مخاطب ها برای عکس برداری داده می شود.

خانه موتمن الاطبا لوکیشن چه فیلم هایی بوده است؟

خانه موتمن الاطبا لوکیشن فیلم هایی و سریال های چون شهرزاد، خانه پدری، بانوی عمارت، خاتون و ده ها فیلم و سریال دیگر بوده است. این خانه به واسطه ی سریال شهرزاد محبوب شد.

سخن آخر

در این مقاله خانه موتمن الاطبا برای علاقه مندها معرفی شد. اگر دوست دارید خانه های محله پامنار در یک روز را ببینید، می توانید در تور محله پامنار از آژانس گردشگری بیسان گشت مهر شرکت کنید و این محله قدیمی را ببینید. تور محله پامنار هر ماه از سوی آژانس بیسان گشت مهر برگزار می‌شود.