عجایب هفتگانه ایران ، مجموعه ای از هفت اثر تاریخی و باستانی است که هر کدام در نوع خود بی نظیر هستند. در این مطلب، به بررسی این هفت اثر می پردازیم.
عجایب هفتگانه ایران
ایران، سرزمینی کهن با تمدنی غنی و پرفراز و نشیب، همواره مهد تمدن ها و خاستگاه هنر و معماری بوده است. از اعماق تاریخ تاکنون، این سرزمین گنجینه های بی نظیری را در دل خود جای داده که هر کدام برگ زرینی از کتاب پرفصل تاریخ ایران را روایت می کنند. در میان این گنجینه ها، برخی از آثار به دلیل شکوه، عظمت و یا ظرافت بی نظیرشان، لقب “عجایب” را به خود گرفته اند. عجایب هفتگانه ایران، مجموعه ای از هفت اثر تاریخی و باستانی است که هر کدام در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد هستند. این آثار که در گذر زمان و فراز و نشیب های روزگار، همچنان پابرجا مانده اند، گواهی بر نبوغ و خلاقیت ایرانیان در طول تاریخ و نمادی از شکوه و عظمت تمدن این سرزمین هستند.
انتخاب این هفت اثر از میان انبوه آثار تاریخی و باستانی ایران، کار ساده ای نیست. هر کدام از این آثار، داستانی برای گفتن و رازهایی برای فاش کردن دارند. تنوع و تعدد آثار تاریخی در ایران به حدی است که می توان لیست های متعددی از عجایب این سرزمین را تهیه کرد. در این مطلب از بیسان گشت، به بررسی هفت اثر از این عجایب می پردازیم که هر کدام در دوره ای خاص از تاریخ ایران و در منطقه ای از این سرزمین پهناور بنا شده اند. بررسی این هفت اثر، دریچه ای به سوی تاریخ و فرهنگ غنی ایران می گشاید و ما را با ذوق و هنر ایرانیان در طول هزاران سال آشنا می کند.
تخت جمشید
تخت جمشید، ملقب به پارسه، پایتخت باشکوه امپراتوری هخامنشی، بدون شک در صدر فهرست عجایب هفتگانه ایران می درخشد. این شاهکار معماری و تاریخ، بر دامنه کوهی در استان فارس، حکایتی از عظمت و شکوه دوران طلایی ایران باستان را روایت می کند. تخت جمشید به دستور داریوش اول هخامنشی در سال ۵۱۸ قبل از میلاد بنا شد و به مدت ۲۰ سال، کاخ زمستانی و محل برگزاری مراسم باشکوه و جشن های نوروزی پادشاهان هخامنشی بود. این مجموعه عظیم، متشکل از کاخ ها، تالارها، دروازه ها، نقش برجسته ها و ستون های سنگی، یادآور قدرت، ثروت و هنر بی نظیر ایرانیان در آن دوران است.
تخت جمشید با وسعتی حدود ۱۲۵ هکتار، نمونه ای بی نظیر از معماری هخامنشی است. در این مجموعه، شاهد تقارن و ظرافت بی نظیری در طراحی و ساخت بناها هستیم. استفاده از سنگ های حجاری شده، نقش برجسته های حکاکی شده و مجسمه های عظیم، شکوه و جلال این مکان را دوچندان کرده است. تخت جمشید به عنوان میراث جهانی یونسکو، نه تنها از نظر تاریخی و فرهنگی، بلکه از نظر معماری و هنری نیز دارای اهمیت فوق العاده ای است. این مجموعه، گواهی بر نبوغ و خلاقیت ایرانیان در دوران باستان و یادآور تمدن غنی و پرفراز و نشیب ایران است.
میدان نقش جهان
میدان نقش جهان، شاهکاری بی بدیل از معماری دوره صفوی، در قلب شهر اصفهان، همچون نگینی درخشان در میان عجایب هفتگانه ایران می درخشد. این میدان با عظمت و شکوه خود، یادآور دوران طلایی هنر و فرهنگ ایران است و هر ساله گردشگران بی شماری را از سراسر جهان به خود جذب می کند. ساخت میدان نقش جهان در زمان شاه عباس اول صفوی آغاز شد و در طول دوره حکومت او و جانشینانش تکمیل گردید. این میدان در ابتدا “میدان عتیق” نامیده می شد، اما بعدها به دلیل بناهای باشکوهی که در اطراف آن ساخته شد، به “میدان نقش جهان” تغییر نام یافت.
میدان نقش جهان با مساحتی حدود ۸۵ هزار متر مربع، دومین میدان بزرگ جهان پس از میدان تیان آن من در چین است. این میدان مستطیل شکل با طولی بیش از ۵۶۰ متر و عرضی معادل ۱۶۰ متر، توسط بناهای تاریخی بی نظیری احاطه شده است که هر کدام شاهکاری از هنر و معماری ایرانی به شمار می روند. میدان نقش جهان به دلیل ارزش تاریخی و معماری بی نظیر خود، در سال ۱۳۵۸ به عنوان یکی از نخستین آثار ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این میدان همچنین در سال ۱۳۸۱ به عنوان یکی از عجایب هفتگانه ایران انتخاب شد. میدان نقش جهان، مهم ترین جاذبه گردشگری شهر اصفهان و یکی از پربازدیدترین مکان های ایران است. این میدان هر ساله پذیرای میلیون ها گردشگر از سراسر جهان است که برای تماشای زیبایی ها و شکوه و جلال دوران صفوی به این مکان تاریخی سفر می کنند.
طاق کسری
طاق کسری، که با نام های ایوان کسری و ایوان مدائن نیز شناخته می شود، بدون شک یکی از عجایب هفتگانه ایران باستان و از بزرگ ترین و باشکوه ترین بناهای معماری دوران ساسانی است. این بنای عظیم که در نزدیکی شهر بغداد در کشور عراق امروزی واقع شده، یادگاری ارزشمند از هنر و شکوه و عظمت امپراتوری ساسانی به شمار می رود. ساخت طاق کسری به خسرو اول انوشیروان، مشهورترین پادشاه ساسانی، نسبت داده می شود. گفته می شود که انوشیروان در اواخر پادشاهی خود دستور ساخت این بنا را به عنوان کاخ زمستانی خود صادر کرد. بنای اصلی طاق کسری شامل چهار ایوان بزرگ بود که در اطراف یک حیاط مرکزی قرار داشتند. هر ایوان به تزئینات گچ بری و نقاشی های نفیس آراسته شده بود و مجسمه های عظیمی از حیوانات و انسان ها بر سردر آن ها نصب شده بود.
طاق کسری در طول تاریخ دچار آسیب های زیادی شده است. در زمان حمله اعراب به ایران، بخش های زیادی از این بنا تخریب شد. با این وجود، طاق کسری تا قرن ها همچنان پابرجا بود و به عنوان یکی از مهم ترین بناهای تاریخی جهان شناخته می شد. متأسفانه در سال ۱۹۸۵ میلادی، سیل ویرانگری به طاق کسری آسیب های شدیدی وارد کرد و بخش های زیادی از آن را ویران کرد. از آن زمان تاکنون، تلاش هایی برای بازسازی و مرمت این بنای تاریخی در حال انجام است. با وجود اینکه طاق کسری در حال حاضر در خاک عراق واقع شده است، اما همواره جزئی از هویت و تاریخ ایران بوده و برای ایرانیان از اهمیت زیادی برخوردار است. این بنا یاد آور شکوه و عظمت امپراتوری ساسانی و هنر و معماری بی نظیر ایرانیان است.
کلیسای وانک اصفهان
کلیسای وانک، که با نام “کلیسای نجات دهنده مقدس” نیز شناخته می شود، بدون شک یکی از درخشان ترین ستارگان در میان گنجینه های معماری و فرهنگی ایران است. این بنای تاریخی که در محله جلفای اصفهان واقع شده، یادگاری ارزشمند از دوران شکوه ارامنه در ایران و نمادی از پیوند عمیق این اقلیت مذهبی با تاریخ و فرهنگ این سرزمین است. ساخت کلیسای وانک در سال ۱۶۰۵ میلادی، به دستور “شاه عباس دوم” صفوی آغاز شد و در سال ۱۶۶۴ به پایان رسید. نام “وانک” در زبان ارمنی به معنی “صومعه” است و این نام به خاطر وجود مجموعه ای از بناهای مذهبی، آموزشی و اقامتی در کنار کلیسا به آن اطلاق شده است. کلیسای وانک با تلفیقی بدیع از عناصر معماری ایرانی و ارمنی، اثری منحصر به فرد و چشم نواز خلق کرده است. گنبدهای فیروزه ای رنگ آن، که شبیه به گنبدهای مساجد ایرانی هستند، در کنار تزئینات داخلی نفیس با نقاشی های دیواری و کاشی کاری های ظریف، جلوه ای کم نظیر به این بنا بخشیده است.
کلیسای وانک نه تنها از نظر معماری و تاریخی، بلکه از نظر مذهبی نیز برای ارامنه ایران اهمیت زیادی دارد. این کلیسا به عنوان یکی از مهم ترین مراکز مذهبی و فرهنگی ارامنه در ایران، همواره مورد احترام و توجه بوده است. کلیسای وانک به عنوان یکی مهم ترین از جاذبه های گردشگری اصفهان، سالانه پذیرای گردشگران بسیاری از سراسر ایران و جهان است. بازدید از این کلیسا، سفری به اعماق تاریخ و فرهنگ ایران و ارامنه را به شما هدیه می دهد و خاطره ای ماندگار در ذهن شما به یادگار خواهد گذاشت.
باغ ارم شیراز
باغ ارم شیراز، نگین سبز شهر گل ها، بدون شک یکی از شایسته ترین گزینه ها برای قرار گرفتن در فهرست عجایب هفتگانه ایران است. این باغ تاریخی که در دامنه کوه های شمالی شیراز واقع شده، با معماری باشکوه، باغ گیاه شناسی منحصر به فرد و فضایی روح نواز، هر ساله گردشگران بی شماری را به خود جذب می کند. باغ ارم قدمتی دیرینه دارد و شواهد نشان می دهد که در دوره سلجوقیان و آل اینجو وجود داشته است. در دوران صفویه، این باغ مورد بازسازی و احیا قرار گرفت و در زمان قاجار، عمارت کنونی آن توسط “حاج نصیرالملک شیرازی” احداث شد.
عمارت باغ ارم، نمونه ای بی نظیر از معماری قاجاریه است. تزئینات کاشی کاری، نقاشی ها، گچ بری ها و آیینه کاری های این عمارت، هر بیننده ای را مسحور خود می کند. عمارت در سه طبقه ساخته شده و از بخش های مختلفی مانند تالار آینه، تالار حوضخانه، حرمسرا و اتاق بادگیر تشکیل شده است. باغ ارم، علاوه بر زیبایی های معماری، به عنوان یک باغ گیاه شناسی ارزشمند نیز شناخته می شود. در این باغ، گونه های گیاهی متنوعی از سراسر جهان جمع آوری و نگهداری می شوند. از جمله این گیاهان می توان به انواع درختان، گل ها، گیاهان دارویی و کاکتوس ها اشاره کرد. باغ ارم گوهری درخشان در میان جاذبه های گردشگری شیراز است و بدون شک، جایگاهی شایسته در فهرست عجایب هفتگانه ایران دارد.
منارجنبان اصفهان
منارجنبان اصفهان، عمارتی تاریخی با معماری شگفت انگیز، بدون شک یکی از مناسب ترین گزینه ها برای قرار گرفتن در فهرست عجایب هفتگانه ایران است. این بنای ۷۰۰ ساله که در روستای کارلادان در نزدیکی اصفهان واقع شده، به خاطر مناره های لرزان خود شهرت جهانی دارد. اما چه چیزی منارجنبان را تا این حد منحصر به فرد و شگفت انگیز می کند؟ برجسته ترین ویژگی منارجنبان، دو مناره آجری به ارتفاع ۷ متر است که با لرزش های ظریف و هماهنگ خود، هر بیننده ای را مجذوب می کنند. این لرزش ها که با فشار دست یا لرزش زمین قابل ایجاد هستند، به دلیل نسبت دقیق آجرها و ملات و طراحی هوشمندانه ی بنا می باشند. منارجنبان در دوره ایلخانی و به دستور عمو عبدالله کارلادانی، صوفی زاهد و عابد، ساخته شده است. این بنا در طول تاریخ دستخوش تغییرات و مرمت های متعددی شده، اما همچنان شکوه و عظمت خود را حفظ کرده است. منارجنبان علاوه بر ارزش تاریخی و معماری، از نظر فرهنگی نیز حائز اهمیت می باشد. این بنا در طول قرن ها محل عبادت و زیارت بوده و امروزه به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری محبوب ایران شناخته می شود.
هفت تپه خوزستان
هفت تپه، مجموعه ای از تپه های باستانی در استان خوزستان ایران، یکی از عجایب هفتگانه ایران و یادگاری از شکوه و عظمت تمدن عیلام باستان است. این محوطه تاریخی که در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش واقع شده، گویی پنجره ای به سوی گذشته پرفراز و نشیب این سرزمین کهن می گشاید و رازهای ناگفته ای از تمدن، هنر، معماری و زندگی مردمان آن دوران را برملا می کند. کاوش های باستان شناسی در هفت تپه که از سال ۱۳۴۴ آغاز شد، حقایقی شگفت انگیز را آشکار کرد. این محوطه باستانی که در گذشته “کبناک” نامیده می شد، زمانی یکی از مهم ترین شهرهای عیلامیان بوده و به عنوان مرکز سیاسی و مذهبی این تمدن باستانی ایفای نقش می کرده است.
در کاوش های هفت تپه، گنجینه ای از آثار باستانی ارزشمند از جمله معبد، آرامگاه، لوح های گلی، و اشیاء سفالی کشف شده است. هفت تپه به عنوان یکی از مهم ترین محوطه های باستانی ایران، نقش بسزایی در درک تاریخ و تمدن این سرزمین دارد. این محوطه باستانی نه تنها گنجینه ای از آثار تاریخی ارزشمند را در خود جای داده، بلکه به عنوان منبعی مهم برای مطالعه باستان شناسی، زبان شناسی و هنر عیلام باستان نیز شناخته می شود.
سخن آخر
عجایب هفتگانه ایران، تنها گنجینه ای از میان انبوه آثار شگفت انگیز این سرزمین پهناور هستند. هر کدام از این آثار، دریچه ای به سوی دوره ای خاص از تاریخ ایران می گشایند و روایتگر نبوغ، خلاقیت و هنر ایرانیان در طول هزاران سال هستند. گذشتن از کنار این آثار، گویی قدم زدن در گذرگاه زمان و سفری در اعماق تاریخ است. هر آجر، هر کاشی، هر نقش و نگار، داستانی برای گفتن دارد. گویی با هر قدم، رازهای ناگفته ای از این سرزمین کهن برملا می شود. حفظ و نگهداری از این میراث گرانبها، وظیفه ای همگانی است. بر ماست که با پاسداشت این آثار، یاد و خاطره نیاکانمان را گرامی بداریم و آن ها را به نسل های آینده منتقل کنیم.
