اگر صاعقه به هواپیما برخورد کند چه حادثه ای اتفاق می افتد؟
پرواز با هواپیما، علی رغم ایمن بودن ذاتی آن، خالی از خطرات نیست. یکی از این خطرات، برخورد صاعقه است که می تواند تجربه ای هولناک برای مسافران و خدمه باشد. اما صاعقه دقیقا چه بلایی سر هواپیما می آورد؟ آیا این برخورد همیشه منجر به فاجعه می شود؟ در این مطلب از بیسان گشت، به دنیای پیچیده برخورد صاعقه به هواپیما سفر می کنیم و به بررسی این سوالات می پردازیم: احتمال برخورد صاعقه به هواپیما چقدر است؟ مسیر صاعقه در هواپیما چگونه است؟ تدابیر ایمنی برای مقابله با صاعقه چه هستند؟ آیا برخورد صاعقه همیشه خطرناک است؟ در صورت وقوع چنین حادثه ای، چه اقداماتی باید انجام شود؟ با مطالعه این مقاله، دیدگاهی عمیق تر نسبت به این پدیده مهیب و تاثیرات آن بر غول های فلزی آسمان به دست خواهید آورد. همچنین، با درک مفاهیم کلیدی و اقدامات پیشگیرانه، سفری امن تر و آرام تر را برای خود و عزیزانتان رقم خواهید زد.
مسیر صاعقه در هواپیما چگونه است؟
مسیر طی شده توسط صاعقه در هواپیما، داستانی کوتاه و هیجان انگیز از عبور جریانی قدرتمند الکتریکی از دل ابرها تا زمین است. این سفر هوایی، اگرچه ممکن است در نگاه اول ترسناک به نظر برسد، اما به لطف طراحی هوشمندانه و تدابیر ایمنی دقیق، معمولاً خطری جدی برای مسافران و خدمه به همراه ندارد. معمولاً اولین نقطه ای که صاعقه به آن برخورد می کند، نوک دماغه یا بال هواپیما است. دلیل این امر، بار الکتریکی تجمع یافته در این نقاط است که صاعقه را به مثابه یک جاذب، به سمت خود می کشد. پس از برخورد اولیه، جریان الکتریکی صاعقه از طریق بدنه فلزی هواپیما که رسانای خوبی برای الکتریسیته است، عبور می کند. بدنه هواپیما به گونه ای طراحی شده که مسیر مشخصی را برای عبور صاعقه فراهم می کند و از انحراف آن به سمت قسمت های حساس داخلی جلوگیری می نماید.
در نهایت، صاعقه از طریق دم هواپیما یا سایر مسیرهای هدایت کننده تعبیه شده در بدنه، هواپیما را ترک کرده و به سمت زمین رهسپار می شود. این مسیرهای هدایت کننده، وظیفه دارند که صاعقه را به طور کامل از هواپیما دور کرده و از آسیب به اجزای داخلی جلوگیری کنند. جریان الکتریکی صاعقه با سرعتی معادل ۳۰۰,۰۰۰ کیلومتر در ثانیه از بدنه هواپیما عبور می کند. حرارت ناشی از عبور صاعقه از هواپیما می تواند به چندین هزار درجه سانتیگراد برسد. برخورد صاعقه به مولکول های اکسیژن در هوا، منجر به تولید مولکول های اوزون می شود.
مسافران و خدمه در لحظه برخورد، شاهد نوری ناگهانی و صدایی مهیب خواهند بود. ممکن است برای لحظاتی شاهد اختلال در عملکرد برخی از سیستم های الکتریکی هواپیما مانند روشنایی یا سیستم های ارتباطی باشید. بوی سوختگی ناشی از گرم شدن محل برخورد صاعقه، ممکن است در کابین به مشام برسد. در موارد نادر، برخورد صاعقه می تواند به آسیب جزئی بدنه، سیستم های الکترونیکی یا تجهیزات هواپیما منجر شود. معمولاً پس از برخورد صاعقه، هواپیما برای بررسی دقیق توسط خلبان و تکنسین های متخصص به فرودگاه هدایت می شود. این امر می تواند منجر به تأخیر در پرواز یا حتی لغو آن شود.
هواپیماها به گونه ای طراحی می شوند که مسیر مشخصی برای عبور صاعقه در نظر گرفته شود و از انحراف آن به سمت قسمت های حساس داخلی جلوگیری شود. سیستم های حفاظتی الکتریکی در هواپیما تعبیه شده اند که از آسیب به تجهیزات الکترونیکی در برابر نوسانات ناگهانی جریان برق محافظت می کنند. هواپیماها به طور منظم مورد بازرسی و نگهداری قرار می گیرند تا از سالم بودن بدنه و سیستم های الکتریکی آن ها اطمینان حاصل شود. برخورد صاعقه به هواپیما، اگرچه ممکن است دلهره آور به نظر برسد، اما به لطف طراحی و تمهیدات ایمنی، خطر جدی برای سرنشینان محسوب نمی شود. در اکثر موارد، تنها شاهد نوری ناگهانی، صدایی مهیب و مختصری اختلال در عملکردهای الکتریکی خواهیم بود.
همچنین بخوانید: احتمال سقوط هواپیما و متلاشی شدن آن چقدر است؟
احتمال برخورد صاعقه به هواپیما چقدر است؟
احتمال برخورد صاعقه به هواپیما به عوامل مختلفی از جمله شرایط آب و هوایی، مسیر پرواز و نوع هواپیما بستگی دارد. برخورد صاعقه به هواپیما اتفاقی نسبتاً رایج است. به طور متوسط، هر هواپیمای تجاری در طول یک سال یک بار با صاعقه برخورد می کند. آخرین سانحه هوایی مرتبط با صاعقه در سال ۱۹۶۷ رخ داده است. احتمال برخورد صاعقه در طوفان های رعد و برق، به طور قابل توجهی افزایش می یابد و پرواز در ارتفاعات بالا و مسیرهای پرباران، احتمال برخورد را بیشتر می کند. برخی هواپیماها به دلیل نوع طراحی و جنس بدنه، بیشتر در معرض اصابت صاعقه قرار می گیرند. همانطور که گفتیم معمولاً نوک دماغه یا بال ها، اولین نقاطی هستند که مورد اصابت قرار می گیرند. در اکثر موارد، برخورد صاعقه صدمات جزئی به بدنه یا سیستم های الکتریکی وارد می کند و خطری برای سرنشینان ندارد. به لطف طراحی و تدابیر ایمنی، برخورد صاعقه به ندرت منجر به حوادث ناگوار می شود.
تدابیر ایمنی برای مقابله با صاعقه چه هستند؟
صاعقه، پدیده ای طبیعی و قدرتمند، می تواند چالشی برای ایمنی پرواز محسوب شود. با این حال، به لطف تدابیر پیشگیرانه و طراحی هوشمندانه، هواپیماها به گونه ای ساخته شده اند که تا حد زیادی در برابر صاعقه مقاوم باشند و از مسافران و خدمه محافظت کنند. در ادامه به برخی از مهم ترین تدابیر ایمنی برای مقابله با صاعقه در هواپیما اشاره می کنیم:
بدنه فلزی: بدنه اکثر هواپیماها از آلومینیوم ساخته شده است که رسانای خوبی برای الکتریسیته است. این امر به هدایت جریان صاعقه به دور از قسمت های حساس داخلی هواپیما کمک می کند.
مسیرهای هدایت کننده: مسیرهای مشخصی در بدنه هواپیما تعبیه شده اند که مسیر عبور صاعقه را مشخص می کنند و از انحراف آن به سمت اجزای حیاتی مانند سیستم های الکترونیکی یا مخازن سوخت جلوگیری می کنند.
پوشش های محافظ: در برخی از نقاط حساس هواپیما، از پوشش های محافظ مانند مواد کامپوزیت یا نوارهای فلزی استفاده می شود تا از نفوذ صاعقه به داخل و آسیب به تجهیزات الکترونیکی جلوگیری شود.
سیستم های تخلیه الکتریکی: این سیستم ها وظیفه دارند که بار الکتریکی ساکن ایجاد شده در بدنه هواپیما را تخلیه کنند و از تجمع بار الکتریکی که می تواند جاذب صاعقه باشد، جلوگیری کنند.
سرج ارسترها: این تجهیزات در سیستم های الکتریکی هواپیما نصب می شوند و از آسیب به تجهیزات الکترونیکی در برابر نوسانات ناگهانی جریان برق ناشی از صاعقه محافظت می کنند.
سیستم های هشدار دهنده: خلبانان به سیستم های هشدار دهنده ای مجهز هستند که آن ها را از نزدیک شدن به مناطق با احتمال بالای رعد و برق آگاه می کند.
آیا برخورد صاعقه همیشه خطرناک است؟
خیر، برخورد صاعقه به هواپیما همیشه خطرناک نیست. درست است که صاعقه پدیده ای قدرتمند و بالقوه خطرناک است، اما به لطف تدابیر ایمنی دقیق و طراحی هوشمندانه هواپیماها، برخورد صاعقه در اکثر موارد خطری جدی برای مسافران و خدمه به همراه ندارد. احتمال وقوع سانحه هوایی ناشی از برخورد صاعقه، به مراتب کمتر از سایر خطرات مرتبط با پرواز مانند نقص فنی یا خطای انسانی است. با پیشرفت تکنولوژی و ارتقای تدابیر ایمنی، احتمال وقوع حوادث ناشی از برخورد صاعقه به طور پیوسته در حال کاهش است.
همچنین بخوانید: رازهای بزرگ در سفرهای هوایی که احتمالا نمی دانید
در صورت وقوع چنین حادثه ای، چه اقداماتی باید انجام شود؟
حفظ آرامش: مهم ترین اقدام در هنگام وقوع هر حادثه ای، حفظ آرامش و خونسردی است. به یاد داشته باشید که خلبان و خدمه آموزش های لازم را برای مدیریت این شرایط دیده اند و از بهترین اقدامات برای حفظ ایمنی شما استفاده خواهند کرد.
گوش دادن به دستورات: به دستورات و راهنمایی های خدمه پرواز توجه کنید و در صورت نیاز با آن ها همکاری نمایید. آن ها شما را در مورد اقدامات لازم برای ایمن ماندن در طول پرواز و پس از فرود هواپیما راهنمایی خواهند کرد.
عدم استفاده از وسایل الکترونیکی: از استفاده از تلفن همراه، لپ تاپ و سایر وسایل الکترونیکی خودداری کنید. این دستگاه ها ممکن است در شرایط طوفانی و وجود احتمال صاعقه، خطرناک باشند.
بستن کمربند ایمنی: اطمینان حاصل کنید که کمربند ایمنی خود را به درستی بسته اید تا در صورت تلاطم ناگهانی هواپیما در امان باشید.
منتظر دستور بمانید: تا زمانی که از سوی خدمه پرواز اعلام نشده، از ترک صندلی خود خودداری کنید. ممکن است نیاز به انجام برخی اقدامات ایمنی یا بررسی های لازم قبل از تخلیه هواپیما باشد.
دنبال کردن راهنمایی ها: از مسیرهای مشخص شده برای خروج از هواپیما استفاده کنید و به دستورات خدمه و راهنمایی های ایمنی در فرودگاه توجه نمایید.
در موارد نادری که برخورد صاعقه منجر به آسیب به بدنه یا سیستم های هواپیما می شود، خلبان بهترین مسیر را برای فرود اضطراری انتخاب خواهد کرد و خدمه پرواز به شما در مورد اقدامات لازم برای حفظ ایمنی در هنگام فرود کمک خواهند کرد. برخورد صاعقه به هواپیما ممکن است منجر به تاخیر یا لغو پرواز شود. در این صورت، از سوی شرکت هواپیمایی به شما اطلاعات لازم در مورد برنامه پرواز جدید یا پرواز جایگزین ارائه خواهد شد.
سخن آخر
همانطور که در طول این مقاله بررسی کردیم، برخورد صاعقه به هواپیما، اگرچه رویدادی غیرقابل پیش بینی است، اما به لطف تدابیر ایمنی پیشرفته و طراحی های مهندسی دقیق، به ندرت منجر به فاجعه می شود. صنعت هوانوردی با تلاش بی وقفه متخصصان، گام های بلندی در جهت افزایش ضریب ایمنی پروازها برداشته و به گونه ای هواپیماها را مجهز کرده است که تا حد امکان از آسیب های ناشی از برخورد صاعقه در امان باشند. با این حال، هوشیاری و آمادگی مسافران و خدمه نیز در کنار این تمهیدات نقشی اساسی ایفا می کند. درک صحیح از خطرات احتمالی و آگاهی از اقدامات لازم در شرایط اضطراری، می تواند به افزایش آرامش و کاهش اضطراب در هنگام وقوع چنین حوادثی یاری رساند. به یاد داشته باشید، صاعقه هرچند قدرتمند و هولناک به نظر می رسد، اما با دانش و تدبیر می توان از گزند آن در امان ماند و سفری امن و خاطره انگیز را در دل آسمان تجربه کرد.
