متروی باکو یکی از قسمت‌های مهم سیستم حمل و نقل عمومی در پایتخت بزرگ آذربایجان محسوب می‌شود. در این مطلب قصد داریم به بررسی متروی باکو به همراه نقشه آن بپردازیم.
متروی باکو دارای تاریخچه‌ای قدیمی است. قطار زیرزمینی پایتخت آذربایجان برای نخستین مرتبه در سال ۱۹۶۷ شروع به کار کرد. البته در آن زمان خبری از کشور آذربایجان کنونی نبود و اتحاد جماهیر شوروی همچنان حکمرانی می‌کرد. این موضوع سبب شده آثار طراحی‌ها و معماری‌های خاص مربوط به دوران شوروی در ایستگاههای مترو باکو وجود داشته باشد. ایستگاههای مرکزی بسیار عمیق و تزیین ایستگاهها با مجسمه‌های نفیس نمونه‌ای از این معماری خاص است.
در حال حاضر طول متروی شهر باکو ۳۶ کیلومتر است. این مسیر از ۳ خط و در مجموع ۲۵ ایستگاه تشکیل می‌شود. گفتنی است در کل کشور آذربایجان این تنها متروی ساخته شده است. به عبارتی سیستم قطار زیرزمینی را در هیچ کدام یک از سایر شهرهای آذربایجان پیدا نخواهید کرد. در طول دوران حیات اتحاد جماهیر شوروی، متروی باکو پنجمین متروی تاسیس شده به شمار می‌رود.
تاریخچه‌ای از متروی باکو
طی آخرین دهه‌های امپراطوری روسیه، شهر بندری باکو به خاطر یافتن چندین منبع نفتی بزرگ در دریای خزر رفته رفته تبدیل به یک کلان شهر شد. تا انتهای دهه ۱۹۳۰ میلادی باکو تبدیل به بزرگترین شهر و پایتخت آذربایجان به عنوان یکی از بخش‌های اتحاد جماهیر شوروی شد. اولین طرح‌ها برای ایجاد یک سیستم قطار زیرزمینی شهری در این کلان شهر در همان دهه ۱۹۳۰ میلادی مطرح شد. راه اندازی مترو بخشی از برنامه‌های کلان برای توسعه شهر باکو محسوب می‌شد.
بعد از جنگ جهانی دوم، جمعیت در این شهر مرز یک میلیون نفر را رد کرد. این معیاری اساسی برای اتحادیه جماهیر شوروی به منظور تصمیم برای اجرایی کردن طرح ساخت متروی باکو بود. در سال ۱۹۴۷ سرانجام دستور ساخت صادر شد. چهار سال بعد شاهد اجرایی شدن پروژه بودیم. از آن به بعد نیز پیشرفت پروژه روال آهسته و با تاخیر زیادی را طی کرد.
در سال ۱۹۶۷، بعد از ساخته شدن ۶٫۵ کیلومتر از مسیر قطار زیرزمینی پایتخت آذربایجان، مترو باکو تبدیل به پنجمین مترو ایجاد شده در سرتاسر شوروی شد. به خاطر موقعیت استثنایی و منحصربه‌فرد، برخلاف دیگر قطارهای زیرزمینی ایجاد شده در شوروی قبل از آن، مترو پایتخت آذربایجان فاقد لایه‌ای مثلثی شکل است. در عوض با دو خط تقریبا بیضی شکل رو به رو هستیم که یکدیگر را در مرکز شهر، محل قرارگیری ایستگاه راه آهن باکو، قطع می‌کنند.
یکی از خط‌ها از گوشه و انتهای جنوب غربی شهر آغاز شده و تا شمال شرقی آن کشیده می‌شود. این خط طی سه فاز مختلف در سال‌های ۱۹۷۰، ۱۹۷۲ و ۱۹۸۹ میلادی افتتاح شد. در سال ۲۰۰۲ زمان اعلام تکمیل خط اول متروی باکو فرا رسید. همانطور که گفتیم، از همان ابتدای ارائه طرح قطار شهری زیرزمینی باکو، این پروژه خیلی آرام پیش رفت!
دومین خط متروی باکو تقریبا با ساحل دریای خزر موازی است و از چند منطقه صنعتی می‌گذرد. محل تقاطع آن با اولین خط، ایستگاه راه آهن باکو است. خط دوم از آن جا به سمت شرق ادامه حرکت می‌دهد، تا این که ناگهان به سمت شمال تغییر جهت بدهد.
توسعه بیشتر قطار زیرزمینی شهری باکو
در حال حاضر پروژه‌های متعددی برای توسعه متروی باکو ارائه شده است. دو مورد از آن‌ها اکنون در دست اقدام قرار دارد. در سال ۲۰۱۱، رئیس متروی پایتخت آذربایجان از وجود برنامه‌هایی برای افزودن حدود ۵۰ ایستگاه جدید به متروی این شهر تا سال ۲۰۳۰ خبر داد. در حال حاضر ۸ ایستگاه و ۲ انبار نگهداری قطارهای مترو در دست احداث قرار دارند.
نکات و قوانینی درباره متروی باکو
- در صورت همراه داشتن هر کیفی با اندازه کلی بین ۱۲۰ و ۲۰۰ سانتی‌متر یا هر چمدانی با اندازه کلی به همین میزان، باید بابت آن هزینه پرداخت کنید. البته نیازی به پرداخت هزینه بابت کوله‌های کوچک کودکان نیست.
- یک مسافر قادر به حمل بیش از دو چمدان یا کیف دستی نیست.
- در صورت سقوط هر فرد یا شی به داخل تونل محل رفت و آمد قطارها باید موضوع را سریعا گزارش داد. مسافران باید در زمان ایستاد روی پلتفرم، تا جای ممکن از لبه سکو فاصله بگیرند.
- افراد دارای معلولیت‌های جسمانی، افراد مسن، زنان باردار و کودکان برای استفاده از صندلی‌ها اولویت دارند.
- مسافر می‌تواند حیوانات خانگی کوچک را با خود به درون قطارهای متروی باکو ببرد.
- قبل از ورود به مترو از وجود اعتبار کافی در کارت خود اطمینان پیدا کنید. به این ترتیب زمانتان برای شارژ کردن کارت داخل ایستگاه تلف نخواهد شد.
- از دور زدن قانون پرداخت مالیات به خاطر همراه داشتن کیف یا چمدان با اندازه بزرگ خودداری کنید. بعد از ورود، به منظور جلوگیری از سرقت، حواستان را به آن‌ها جمع کنید.
- در صورتی که ظرفیت قطار پر شده است، از وارد شدن به آن با زور خودکاری کنید، مخصوصا وقتی پیغام «مراقب باشید، درها در حال بسته شدن هستند» را شنیدید.
- در طول تاریخ، متروی باکو تاکنون دو مرتبه هدف حمله‌های تروریستی قرار گرفته است. این حملات در طول درگیری‌های خونین و سنگین بین دو کشور آذربایجان و ارمنستان رخ داد. هر دو مورد در سال ۱۹۹۴ میلادی به وقوع پیوست و در مجموع ۲۸ قربانی گرفت.
- یکی از بدترین فجایع رخ داده در یک سیستم قطار زیرزمینی شهری در سرتاسر دنیا، گریبان‌گیر متروی باکو شده است. در سال ۱۹۹۵، یکی از ایستگاهها طعمه حریق شد. طی این حادثه ۲۸۹ نفر جان خود را از دست دادند. ۲۶۵ نفر دیگر در طول آن آسیب دیدند.
مقاله پیشنهادی: کینه شدید و اختلاف ارمنستان با آذربایجان بر سر چه موضوعی است؟
مکان‌های دیدنی نزدیک ایستگاههای متروی شهر باکو
باکو طی چند سال اخیر اهمیت بسیار زیادی نزد توریست‌های سراسر دنیا پیدا کرده است. این موضوع از زمانی اوج گرفت که رویدادهای مخصوصا ورزشی بین‌المللی زیادی در پایتخت آذربایجان برگزار شد. به عنوان نمونه می‌توان به برگزاری مسابقات فرمول ۱ طی چند سال اخیر در شهر باکو اشاره کرد.
در صورتی که به تور باکو سفر کردید، می‌توانید با استفاده از متروی بین قسمت‌های مختلف شهر جابه‌جا شوید. خوشبختانه تعدادی از مهمترین مکان‌های دیدنی شهر در نزدیکی یکی از ایستگاههای متروی باکو قرار دارند.
- برج مایدن (قلعه دختر باکو): برج مایدن را باید یک قلعه بسیار قدیمی دانست که در بخش قدیمی شهر باکو یعنی ایچری شهر واقع شده و به خاطر اهمیت آن از نقطه نظر تاریخی، در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. تاریخ ساخت آن قرن دوازدهم میلادی تخمین زده می‌شود. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به آن در خط قرمز، ایستگاه Sahi است.
- کاخ شیروان شاه: مهمترین مکان دیدنی در ایچری شهر کاخ باشکوه شیروان شاه است. این مورد نیز در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. عمر آن حدودا ۵۰۰ سال تخمین زده می‌شود. برای دسترسی به آن باید در ایستگاه Icherisheher در خط قرمز مترو پیاده شوید.
- مرکز فرهنگی حیدر علی اف: این مرکز یکی از زیباترین سازه‌هایی است که تاکنون به دست بشر ساخته شده است. از آن به عنوان قلب باکوی مدرن یاد می‌کنند. هر سال در جشنواره‌ها و مسابقات مختلف، مرکز فرهنگی حیدر علی اف جوایز مختلفی را به خاطر طراحی و معماری منحصربه‌فردش دریافت می‌کند. برای رفتن به آن باید در ایستگاه Ganjlik خط قرمز متروی باکو پیاده شوید.
- یانار داغ: یانار داغ منطقه‌ای در اطراف ساحل دریای خزر بوده و همیشه از زمین‌های آن آتش بیرون می‌زند. در برخی قسمت‌ها، شعله‌های آتش حدود ۳ متر ارتفاع دارند! تقریبا کمتر گردشگری طی تور باکو بازدید از آن را از دست می دهد. برای رفتن به یانار داغ باید به ایستگاه KhaziAslanov در خط قرمز متروی باکو بروید.
نقشه متروی باکو
