از جمله موارد ثبت شده دیگر در یونسکو از جمهوری اسلامی ایران میراث مکتوب یا حافظه جهانی جمهوری اسلامی ایران می باشد که از نظر برنامه حافظه جهانی این  میراث مکتوب جهانی به همه تعلق دارد .

حافظه جهانی ایران در یونسکو

یونسکو برنامه حافظه جهانی را در سال ۱۹۹۲ آغاز کرد که انگیزه اصلی این برنامه ، از آگاهی رو به رشد در موارد شرایط حساس حفاظت و دسترسی به میراث مکتوب در بخش های مختلف جهان منشا گرفته است . از جمبه کشور هایی که میراث مکتوب خود در در حافظه جهانی یونسکو ثبت کرده اند جمهوری اسلامی ایران می باشد که تا سال ۲۰۱۵ ۹ میراث مکتوب خود را به عنوان حافظه جهانی به ثبت رسانده است . در ادامه با حافظه جهانی جمهوری اسلامی ایران در یونسکو خواهیم پرداخت :

 

مطالب مرتبط آشنایی با مفهوم میراث فرهنگی 

کلیات سعدی :

این میراث جهانی توسط جمهوری اسلامی ایران ارایه و در سال ۲۰۱۵ برای ثبت در فهرست حافظه جهانی پیشنهاد شد . خلاصه ای از آثار سعدی که به عنوان کلیات سعدی شناخته می شود ، گنجینه ای از خرد و الگویی از معرفت را در خود داراست . در حوضه شعر و ادبیات فارسی ، در میان رساترین و فصیح ترین سخنوران ، سعدی از جایگاه ویژه و والایی برخوردار است . تمثیل ها ، پند ها و اشعار سعدی به مدت ۸ قرن برترین گفته ها و اندیشه ها را منعکس می کند به نحوی که دیدگاه های او متبحرترین اندیشمندان را مورد تعلیم قرار می دهد .

مسالک الممالک استخری:

این میراث جهانی توسط جمهوری اسلامی ایران و آلمان ارائه و در سال ۲۰۱۵ برای ثبت در فهرست حافظه جهانی پیشنهاد شد . مسالک الممالک استخری یکی از مهمترین کتاب های جغرافیایی متعلق به سده چهارم هجری قمری و دهم میلادی می باشد . این کتاب همراه با نقشه ها و توضیحات دقیق از شرایط اجتماعی اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی سرزمین های اسلامی از هند تا آفریقا در آن زمان را ارایه می دهد .

تور استانبول

مجموعه ای از نقشه های منتخب در ایران در عصر قاجار :

این میراث جهانی را جمهوری اسلامی ایران به حافظه جهانی یونسکو ارایه و در سال ۲۰۱۳ برای ثبت در فهرست میراث فهرست حافظه جهانی پیشنهاد کرد . این مجموعه شامل نقشه های دست نوشته و لیتوگرافی است که فلات جغرافیایی ایران را به عنوان بخش عمده ای از جاده های تاریخی ابریشم و رابط گذر گاه شمال به جنوب نشان می دهد . نقشه ها اسناد پژوهشی قابل توجهی هستند که منبع معتبری را برای مطالعات جمعیت شناختی ، جغرافیای طبیعی ، تاریخی و فرهنگی ، مناطق مختلف غرب آسیا فراهم می کنند .

اسناد اداری آستان قدس رضوی در عصر صفوی:

این میراث جهانی را جمهوری اسلامی ایران دز سال ۲۰۰۹ برای ثبت در فهرست حافظه جهانی پیشنهاد کرد . این مجموعه متشکل از ۶۹ هزار صفحه می باشد که متعلق به سالهای ۱۵۸۹-۱۷۳۵ میلادی است و بر منطقه جغرافیایی گسترده ای از جمله افغانستان ، ایران به ویژه استان خراسان ارتباط دارد . این اسناد شامل اطلاعاتی درباره مسایل اداری ، اجتماعی ، اقتصادی ، کشاورزی ، اوقاف ، مذهبی و غیره است که تصویری از استان خراسان و زندگی اجتماعی عصر صفوی در ذهن خواننده ترسیم میشود .

تور باکو 

التفهیم لاوائل صناعه التنجیم:

این میراث جهانی را جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۱ برای ثبت در فهرست حافظه جهانی پیشنهاد کرد . التفهیم لاوائل صناعه التنجیم کتابی است به زبان فارسی از دانشمند مشهور ایرانی ، ابوریحان بیرونی ۹۷۳-۱۰۴۸ میلادی که حاوی پرسش و پاسخ هایی است که یادگیرنده های جدید در حوزه علم به راحتی آن را درک می کنند . این حافظه جهانی قدیمی ترین متن در حوزه ریاضیات و ستاره شناسی است که خود ابوریحان آن را هم زمان به زبان فارسی و عربی نوشته است . در آن زمان ، دانشمندان و پژوهشگران ایرانی آثار علمی خود را به زبان عربی می نوشتند و ابوریحان بیرونی با تالیف این کتاب به احیای زبان فارسی و آفرینش زبان علمی فارسی کمک کرده است .

شاهنامه بایسنقری

این میراث جهانی را جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۷ برای ثبت در فهرست حافظه جهانی پیشنهاد کرد . ابوالقاسم منصور بن حسن فردوسی طوسی شخصیتی برجسته در شعر ایران و شاعر ملی امپراتوری پاریس بوده است . او در سال ۳۲۹ قمری در قریه طوس نزدیکی مشهد متولد شد و ده سال بعد از اینکه اثر حماسی خود را که شاهنامه است به اتمام رسانید در ۴۱۱ قمره در گذشت . شاهنامه یکی از آثار کلاسیک فارسی زبانان جهان و هم تراز با ایلیاد و انئید جوامع فرهنگی یونانی رومی است . فردوسی شاهکار خود را به زبان فارسی نوشته است که به حفظ و احیای این زمان کمک شگرفی کرده است به طوری که در عصر فردوسی نوشتن به زبان عربی بسیار مورد تحسین قرار میگرفت او شاهنامه را با زبان فارسی نوشت به طوری که تنها کمتر از ۵ درصد کل کلمات به عربی نوشته شده است .

مجموعه پنج گنج نظامی :

این میراث جهانی را جمهوری اسلامی در سال ۲۰۱۱ برای ثبت در فهرست حافظه جهانی پیشنهاد کرد . پنج گنج یا خمسه متشکل از پنج نسخه جداگانه به زبان فارسی است . که در یک مجموعه قرار گرفته است . این بخش ها اشعاری بلند با قافیه های دو بیتی یا مثنوی هستند که به زبان فارسی به نظم در آمده اند . خمسه نظامی بازگو کننده مشهورترین ،لطیف ترین و قدیمی ترین داستان های عاشقانه به زبان فارسی می باشد .

ذخیره خوارزمشاهی :

این میراث جهانی را جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۳ برای ثبت در فهرست حافظه جهانی پیشنهاد کرد . ذخیره خوارزمشاهی ، نوشته اسماعیل جرجانی در سال ۵۰۴ قمری اولین و مهمترین رساله پزشکی به زبان فارسی است . برای قرن ها این اثر منبعی معتبر در آموزش پزشکی به شمار می آمد و پایه و اساس بسیاری کتب پزشکی قرار گرفت . این رساله ، که خود نویسنده آن را به عربی برگرداند ، در ایران ، آسیای مرکزی ، هند و امپراتوری عثمانی ، بسیار محل ارجاع بوده است . ذخیره خوارزمشاهی همچنین به زبان های اردو ، ترکی ، عبری ، ترجمه شده است .

وقف نامه ربیع رشیدی – نسخه خطی قرن سیزدهم میلادی

این میراث جهانی را جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۷ برای ثبت در فهرست حافظه جهانی پیشنهاد کرد . تبریز ، شهری که در ۶۰۰ کیلومتری شمال غرب تهران قرار دارد ، حدود ۷۰۰ سال قبل در اوج آبادانی خود قرار داشت و پایتخت سلسله مغول در ایران و همچنین مرکز معنوی و فرهنگی تحت حکومت محمد غازان ایلخانی بود . خواجه رشید الدین فضل الله همدانی ، وزیر ، طبیب و ریاضی دان برجسته ای بود که نویسنده کتاب به یاد ماندنی جامع التواریخ به زبان فارسی است و مجموعه ای آموزشی را در حومه شهر تبریز تاسیس کرد که به نام ربع رشیدی مشهور است . این مجموعه متشکل از کارخانه تولید کاغذ، کتابخانه ، بیمارستان های آموزشی ، کاروانسرا ، کارخانه نساجی ، محل آموزش معلمان ، یتیم خانه و مدرسه علوم دینی بود که شاگردان و متفکران را از راه های دور ، حتی چین به سوی خود جذب می کرد . هدف از این وقف اطمینان از این امر بوده است که رساله های علمی نوشته شده به دست رشید الدین یا کتاب هایی که صاحب آنها بوده است ، به منظور محافظت تکثیر شوند . موقوفه ربع رشیدی سرزمین های فعلی افغانستان ، آسیای صغیر ، آذربایجان ، گرجستان ، ایران ، عراق ، سوریه را شامل می شود . این نسخه خطی ۳۸۲ صفحه است که ۲۹۰ صفحه اول آن را رشید الدین و مابقی را حاکم تبریز و دو کاتب او نوشته اند . با توجه به دامنه بالای این موقوفات و ارزش بالای آن و ربع رشیدی این نسخه خطی از اهمیت بالایی برخوردار است . سوابق تاریخی نشان می دهد که پنج نسخه از نسخ خطی اصلی تحت نظارت رشید الدین تهیه شده است که چهار نسخه آن از بین رفته است و یا برای بهبود نسخه فعلی ، تنها نسخه موجود وقف نامه به کار برده شده است . این نسخه خطی تا سال ۱۹۶۹ در خانه شخصی خاندانی در تبریز  نگهداری میشده است تا زمانی که انجمن میراث ملی ایران آن را خریداری کرد و سپس انجمن افتخارات ملی این سند را به عنوان میراث ملی در سال ۱۹۷۵ به ثبت رساند . در سال ۱۹۷۱ نسخه ای رو نوشت چاپ شد و هزاران نسخه برای مراجع علمی انتشار یافت . نسخه اصلی در بخش نسخ خطی کتابخانه مرکزی تبریز نگهداری می شود .