مجموعه کاخ سعد آباد
فهرست مطالب
- کاخ سعد آباد تهران
- کاخ سعد آباد تهران کجاست؟
- تاریخچه کاخ سعد آباد تهران
- دیدنی های مجموعه کاخ سعد آباد تهران
- باغ سعد آباد تهران
- کاخ احمد شاهی
- کاخ شهوند یا کاخ سبز
- موزه برادران امیدوار
- کاخ موزه ملت
- موزه آشپزخانه سلطنتی
- موزه استاد فرشچیان
- موزه ظروف
- موزه سلاح های دربار
- موزه پوشاک سلطنتی
- موزه استاد حسین بهزاد
- موزه خط و کتابت
- موزه نگارستان
- موزه آبکار
- کاخ ملکه مادر
- کاخ بهمن مدیریت مجموعه سعد آباد
- موزه آب
- سخن پایانی
مجموعه کاخ سعد آباد تهران
یکی از برجسته ترین آثار گردشگری تهران مجموعه کاخ سعدآباد است که در شمال تهران قرار دارد. این مجموعه دارای بیست موزه فعال است که مورد توجه گردشگرهای بی شماری قرار گرفته است. در این مقاله مجله گردشگری بیسان گشت مهر به معرفی مجموعه کاخ سعد آباد تهران می پردازد.
کاخ سعد آباد تهران
کاخ سعد آباد تهران بزرگترین فضای کاخ باغ شاهی است که در ایران باقی مانده است. در این کاخ آخرین شاه های ایران زندگی کرده اند. کاخ اصلی این مجموعه متعلق به رضا شاه پهلوی بوده است که در زمان خودش و فرزندش محمد رضا شاه پهلوی کاخ ها و بناهای دیگر به این مجموعه اضافه شده است. آخرینی کاخی که در مجموعه سعدآباد ساخته شده است متعلق به لیلا پهلوی دختر کوچک محمد رضا شاه پهلوی و فرح دیبا بوده است.
کاخ سعد آباد تهران کجاست؟
کاخ سعد آباد تهران در بر روی دامنه کوهپایه توچال واقع شده است که در شمالش کوه در بند، در جنوب آن میدان تجریش در شرق آن نیاوران و در غرب آن ولنجک قرار دارد. این کاخ دارای دو درب است یک در میدان دربند قرار دارد و در دیگر آن در محدوده زعفرانیه واقع شده است. محدوده کاخ سعد آباد تهران در گذشته یکی از بهترین ییلاق های سرسبز و لطیف شهر تهران بوده است.
تاریخچه کاخ سعد آباد تهران
سنگ بنای کاخ سعد آباد تهران به دوران قاجار باز میگردد و احمد شاه قاجار هم در این مجموعه کاخ داشته است. پس از کودتای ۱۲۹۹ ه.ش توسط رضاخان میرپنج این کاخ در اختیار وی قرار گرفت و به دستور او هم ساخت و ساز ساختمان های دیگر شروع شد. بخش های از مجموعه متعلق. به دیگر رجال معروف قاجار بوده است که به مرور زمان از آن ها خریداری شده است. از جمله این باغ می توان به باغ سالار جنگ، سپهد امان الله، میرزا مستوفی الممالک ، شکرالله قوام الدوله و چند تن دیگر اشاره کرد که حاج آقا رضا رفیع ملقب به قائم الملک آن را برای رضا شاه پهلوی خریداری کرده است. اراضی و و باغ ها قاجاری تبدیل به کاخ پهلوی شدند که امروز چون نگینی سرسبزی در شمال شهر تهران قرار دارد.
جاده منتهی به کاخ سبزحاج آقا رضا رفیع که از دوست های ناصرالدین شاه قاجار است در خاطرات خود می نویسد:
"من سعدآباد را از ابوالفتح سردار اعظم-پسر بانو عظمی خواهر ظل السطان به مبلغ چهارصد هزارتومان با مهرحاج آقا نورا الله وکلباسی برای رضا خان سردار سپه خریداری کردم. سعد آباد که من آن موقع خریداری کردم به این بزرگی نبود و وسعت آن هشت هزار متر کنار رودخانه با عمارت ملک مادربود. البته پس از خریداری سعدآباد از سردار اعظم، تپه علی خان والی را از پدر سرتیپ والی به مبلغ هفت هزار تومان خریداری نمودم و این تپه همان تپه ای است که کاخ شهوند را رضا خان برآن بنا کرد."
طبق این نوشته مشخص است که این کاخ از زمین ها افراد سرشناس قاجاری بوده است که خریداری شده است و مجموعه کاخ سعد آباد تهران را شکل داده است.
جالب است بدانید که پای محمد رضا شاه پهلوی در دهه ۱۳۵۰ به کاخ سعد آباد باز شده و در آن سکونت کرده است. پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ کاربری این مجموعه تغییر یافت. چند ساختمان محل کار و دفتر ریاست جمهوری شد و مجموعه های دیگر به عنوان موزه تغییر کاربری دادند. چندین مورد از کاخ های فرزندان و خواهر و برادر شاه با موزه های چون حسین بهزاد، میرعماد، فرشچیان، موزه سلطنتی و ظروف تغییر داده شده است. این مجموعه به خاطر موزه های منحصر به فردش و کاخ محمد رضاشاه و کاخ رضا شاه مورد توجه گردشگرها قرار گرفته است.
دیدنی های مجموعه کاخ سعد آباد تهران
مجموعه کاخ سعدآباد تهران دارای بیست موزه است. اگر مایل هستید این مجموعه موزه ها را کامل و با دقت ببینید باید حداقل دو روز برای آن وقت بگذارید. ساختمان های موزه بخشی محل زندگی رضا شاه اول و محمدرضا شاه پهلوی بوده است. بخشی از ساختمان ها در گذشته محل زندگی فرزندان شاه و خواهر و برادرشان بوده است که پس از انقلاب اسلامی به موزه تغییر داده شده است. در ادامه این مقاله هر کدام از موزه های سعد آباد را معرفی می کنیم.
باغ سعد آباد تهران
کاخ سعد آباد تهران فقط به خاطر کاخ هایش شهره نیست بلکه اینجا به واسطه باغ بزرگی و سرسبز یکی از مکان های مهم گردشگری برای ساکنان شهر تهران به حساب می آید. بخشی از این باغ بزرگ هم موزه گیاه شناسی است که علاقه مندان گردشگری تخصصی می توانند برای شناخت گیاه های مختلف از این مکان بازدید داشته باشند. جدا از گیاهان منحصر به فرد انواع درخت ها هم در این کاخ کاشته شده است. در این باغ ده ها چنار کهنسال با قدمت صد سال وجود دارد. جالب است بدانید که در باغ سعد آباد تهران گونه های جانوری و گیاهی هم زندگی می کند. از جمله پرندگانی که در این باغ زندگی می کنند می توان زرد پره کوهی، زاغی، دم سرخ معمولی، دم جنبانک خاکستری، دم جنبانک ابلق و دارکوب سوری را نام برد. در این باغ بزرگ سنجاب و روباه هم زندگی می کنند که بارها گردشگرها آن ها را دیده اند. رود خانه دربند هم از میان این باغ عبور می کند که طراوت و تازگی را به باغ بخشیده است.
باغ سعدآباد
کاخ احمد شاهی
بلند ترین ساختمان کاخ سعد آباد تهران، کاخ احمد شاهی است که مشرف به جنوب تهران است. این کاخ برای احمد شاه بوده است که با روی کار آمدن رضا شاه ساخت نیمه تمام آن به پایان رسید. این کاخ در دست مرمت است و پس از مرمت در اختیار بازدید عموم قرار خواهد گرفت. پنجره های این کاخ از جنوب مشرف به کاخ شهوند یا همان کاخ سبز هستند. این بنا یکی از مهم ترین ساختمان هایی است که ساخت و ساز قاجار ها را نشان می دهد.
کاخ شهوند یا کاخ سبز
یکی از مهم ترین موزه های کاخ سعد آباد تهران، کاخ سبز یا همان کاخ شهوند است. این بنا بر روی تپه علیخان ساخته شده است که از جنوب مشرف تجریش است و یکی از مهم تریم بناهای شهر تهران است. این کاخ موزه محل زندگی رضا شاه بوده است. کاخ شهوند با کاخ سبز ساختمانی نیمه کار بود که خارج از فضای سلطنتی بود و مِلکِ آن توسط رضاه خان که در وزارت جنگ کار میکرد خریداری شاد و سپس کاخ سبز را در آنجا بنا کرد.
تالار آینه کاخ شهوندجالب است بدانید نام دیکراین عمارت کاخ سبز است و علت آن هم به سنگ های مرمر سبز باز می گردد که تمام ساختمان از نمای بیرونی با آن ساخته شده است. این بنا توسط میرزا جعفر خان معمار باشی ساخته شده است که ساخت آن ۷ سال طول کشید. در ساخت این کاخ هم از سرب استفاده کرده آمد تا از خرد شدن سنگ ها به خاطر گرم و سرد شدن هوا جلوگیری کند. ملک حسین پادشاه اردن و کنستانتین دوم پادشاه یونان مدتی در این کاخ مستقر بودند.
نمای جنوبی کاخ سبزکاخ سبز مجموعه سعدآباد تهران دارای دو بخش است. بخش اول محل زندگی رضا شاه بوده است که دارای پله ورودی، اتاق انتظار، اتاق کار، تالار آیینه ، اتاق غذا خوری خصوصی و اتاق خواب است و بخش دوم هم زیر زمینی است که در سال ۵۰ تا ۵۲ به دستور محمد رضاه شاه پهلوی به بنا اضافه شد. این زیر زمین شامل یک سالن غذا خوری است که برای میهمان های خارجی در نظر گرفته شده است و دارای اولین سیستم صوتی برای پخش موسیقی بوده است که باندها در سقف تعبیه شده است و کلید آن به صورت مخفی روی دیوار کار شده است. در این محل از اشخاصی چون جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا، انورسادات پادشاه مصر و سلطان حسین پادشاه اردن پذیرایی و میزبانی شایسته ای به عمل آمده است.
سالن پذیرایی
موزه برادران امیدوار
از دیگر موزه های کاخ سعد آباد تهران موزه برادران امیدوار است. ساختمان این موزه متعلق به دوران قاجار است و بالای کاخ در ظاهر شمال شرقی قرار دارد. ساختمان آجری با پوشش سقفی قرمز رنگ به همراه دیوار آجری است. این بنا کالسکه خانه و استراحتگاه درشکه چی ها بوده است.
موزه برادران امیدوار پس از انقلاب در سال ۱۳۸۱ مورد مرمت قرار گرفت و سپس موزه برادران امیدوار در آن تأسیس شد. این موزه سوغاتی های سفر دو بردار به نام عیسی و بهنام است که در طی سفرهای طولانی مدت خود جمع آوری کردند و در این موزه نگهداری می شود. هدایای از افریقا، افغانستان، هندوستان، پاکستان و ده های کشور غربی و شرقی است که هر کدام قصه ی منحصر به فردی دارند و در کتاب سفرنامه برادران امیدوارن قصه های آن نگاشته شده است. موزه برادران امیدوار اولین موزه انسان شناسی پس از انقلاب اسلامی در ایران است.
کاخ موزه ملت
یکی دیگر از مهم ترین موزه های کاخ سعد آباد تهران، کاخ موزه ملت هست. نام دیگر این کاخ، کاخ سفید است و بزگترین کاخ مجموعه ی سعد آباد به حساب می آید. ساخت کاخ سفید یا همان ملت به دستور رضا شاه بود که در سال 1310 شروع شد و تا پنج سال ادامه یافت. این کاخ در دو طبقه به همراه زیر زمین است. در سال های 45 تا 49 ه.ش به سلیقه فرح دیبا بازسازی اساسی در کاخ شکل گرفت از جمله این تغییرات تبدیل گل خانه و ریز زمین به سالن سینما، ایجاد موزه اختصاصی فرح، تعبیه آسانسور و تجهیز بنا به سیستم های حرارتی-برودتی و نصب شیشه های ضد گلوله در بخشی از پنجره های طبقه اول بود.
کاخ موزه ملت در این مجموعه فرش های نفیس ایرانی، سفالینه های تاریخی ، کریستال های با ارزش، میز تحریر متعلق به ماری آنتوانت ملکه پیش فرانسه وجود دارد. در این کاخ بزرگترین تالار تشریفات نیز ساخته شده که 220 متر مربع است و قالی این کاخ جزو بزگترین قالی های دست بافت ایرانی است. در این کاخ پیانویی با 13۰ سال قدمت نگهداری می شود.این پیانو در روسیه به دستور نیکلای الکساندروویچ رومانف آخرین تزار روسیه ساخته شده است و در زمان سلطنت آن را به پادشاهی اتریش تقدیم کرده است.در طبقه دوم بر روی دیوار سقف چلیپایی نقاشی های استاد حسین طاهر زاده بهزاد و شاگردانش هست این نقاشی های با موضوعات داستان شاهنامه چون رستم و سهراب ، شکار رستم ونبرد رستم و اسفندیار است که در سال ۱۳۲۰ به پایان رسید.
در زیر زمین این مجموعه موزه ملل قرار دارد. در قبل از انقلاب این مجموعه موزه اختصاصی فرح دیبا بوده است. در اینجا کلکسیونی از تابلو ها و کارهای حجمی و مجسمه های هنرمندان ایرانی و خارجی قرار دارد که بازدید کنندگان می توانند ببینید. این کاخ به عنوان اقامتگاه تابستانی شاه بوده است که پس از انقلاب سال 57 در سال ۱۳۶۹به شکل موزه در آمد و نام آن کاخ ملت گذاشته شد. این کاخ دارای یک ایوان ستون دار است که چشم انداز جنوبی آن باغ سعد آباد است و در مقابلش مجسمه آرش کمانگیر ساخته شده است. در سمت چپ هم مجسمه های چکمه رضا شاه قرار دارد و هر دو مجسمه از جنس برنز است.
مجسمه آرش کمانگیر
موزه آشپزخانه سلطنتی
موزه آشپزخانه سلطنتی یکی دیگر از بناهای کاخ سعد آباد تهران است که در زمان پهلوی دوم ساخته شده است و کاربری آن آشپزخانه مخصوص کاخ سفید یا همان ملت بوده است. ظروف سلطنتی دوران پهلوی در این کاخ نگهداری می شود.
آشپزخانه سلطتنی
موزه استاد فرشچیان
یکی دیگر از موزه های کاخ سعد آباد تهران موزه استاد فرشچیان است. بنای این موزه به زمان قاجار می رسد که حدود ۶۰۰ متر مربع دارد. در زمان حکومت پهلوی این بنا مدتی محل زندگی رضا شاه به همراه همسر چهارمش ملکه عصمت بوده است که مدتی در این بنا زندگی می کرده است. حدود بیست و سه ال پیش تصمیم گرفتند که این بنا به موزه تبدیل شود و آثار هنری استاد فرشچیان در این موزه به نمایش درآمد.
موزه ظروف
از دیگر موزه های کاخ سعد آباد تهران موزه ظروف است. بنای این موزه محل زندگی اشرف پهلوی خواهر دو قلوی محمدرضا شاه پهلوی بود ه است. این بنا در سال های ۱۳۱۵ تا ۱۳۱۸ ساخته شده است. در سال ۱۳۵۰ هم این بنا توسط اشرف پهلوی بازسازی شد. این بنا در دو طبقه ساخته شده است. از خرداد ماه سال ۱۳۸۹ ه.ش به موزه سلطنتی تغییر یافت. امروزه بیش از ۵۰۰ قطعه. ظروف سلطنتی قاجار و پهلوی در آن نگهداری می شود.
موزه سلاح های دربار
موزه سلاح های دربار هم از دیگر موزه های کاخ سعد آباد تهران است. این بنای دو طبقه محل زندگی غلامرضا پهلوی برادر محمدرضا شاه پهلوی بوده است. از دهه هشتاد این بنای دو طبقه به همراه زیرزمینش موزه سلاح ها دربار شد. این مجموعه سومین موزه دربار ایران است که در آن حدود ۱۱۰ قبضه سلاح گرد و سرد در آن نگهداری می شود. سلاح های درباری این موزه عبارتند از شکاری، جنگلی و کمری است.
موزه پوشاک سلطنتی
موزه پوشاک سلطنتیموزه پوشاک سلطنتی محل زندگی شمس پهلوی خواهر تنی محمد رضا شاه پهلوی بوده است. بنای این موزه دارای معماری قابل توجهی است. شمس پهلوی در سال ۱۳۴۲ این مکان را ترک کرد و در کاخ مهرشهر کرج زندگی کرد. پس از آن از این بنا به عنوان نگهداری اشیا و ظروف قیمتی و هدایای خارجی به شاه اختصاص یافت. پس از انقلاب قرار بود که موزه مردم شناسی در این مکان برگزار شود که در نهایت موزه پوشاک سلطنتی تاسیس گردید. در این مجموعه پوشاک برخی از اعضای خاندان پهلوی را می توانید ببینید و عکس های از پوشاک قاجار در مکان وجود دارد. موزه پوشاک سلطنتی هم یکی دیگر از موزه های کاخ سعد آباد تهران است.
موزه استاد حسین بهزاد
موزه استاد حسین بهزاد در مجموعه کاخ سلطنتی سعد آباد کاخ رضا پهلوی پسر محمد رضا شاه پهلوی بوده است. ابتدا این کاخ هم محل کار و استراحتگاه رضا شاه پهلوی هم بوده است. مدتی هم نوه ی او رضا پهلوی در این کاخ زندگی کرده است. این کاخ در جوار کاخ ملت قرار دارد. پس از انقلاب این بنا بازسازی شد و سپس در سال ۱۳۷۳ موزه حسین بهزاد از معروف ترین و مشهورترین نگارگریهای ایرانی در آن نگهداری شد. زیرزمین این موزه هم آموزشگاه نقاشی است. موزه حسین بهزاد دومین موزه هنری کاخ سعد آباد تهران است.
اثر حسین بهزاد
موزه خط و کتابت
دو فرزند فرخ دیبا و محمد رضا شاه پهلوی به نام فرحناز و علی رضا در این کاخ زندگی می کردند. این کاخ هم فضای دو طبقه دارد و نسبت به دیگر بناهای سعد آباد کوچک تر است. پس از انقلاب در سال ۱۳۷۳ تصمیم گرفتند موزه ای دیگر در این مکان تاسیس کنند که سرانجام موزه خط و کتابت میرعماد در این مجموعه افتتاح شد. میرعماد یکی از هنرمندان برجسته خوشنویسی ایران بود که نام این موزه از وی گرفته شده است.
موزه نگارستان
موزه نگارستان در شمال کاخ سعدآباد قرار دارد که محل زندگی فرح نیز بوده است. این مکان بعد ها به عنوان برپایی نمایشگاه ها مورد استفاده قرار گرفت که نمایشگاه های نقاشی رنگ روغن و اکرولیک، آثار نگارنگری مختلف در آن به نمایش درآمد و کاربری نگارستان مجموعه کاخ سعد آباد تهران را دارد.
موزه آبکار
از دیگر موزه های هنری کاخ سعد آباد تهران می توان موزه آبکار را نام برد. این موزه محل زندگی لیلا پهلوی آخرین فرزند محمدرضا شاه پهلوی بوده است. در سال ۱۳۷۳ به مناسب روز جهانی موزه در این مجموعه موزه استاد آبکار افتتاح شد که آثار و تابلوهای نقاشی وی نگهداری می شود.
کاخ ملکه مادر
کاخ ملکه مادر به دستور رضا شاه پهلوی ساخته شد که محل آسایش مادر آخرین شاه ایران بوده است. این ساختمان بازدیدی ندارد و در اختیار نهاد ریاست جمهوری است. کاخ ملکه مادر به عنوان ساختمان جمهورمعروف است که از دیگر بناهای کاخ سعد آباد تهران است.
کاخ ملکه مادر
کاخ بهمن مدیریت مجموعه سعد آباد
کاخ بهمن از دیگر بناهای زیبا کاخ سعدآباد تهران است که در ابتدا محل زندگی براد زاده شاه و پسرغلام رضا پهلوی بوده است. این بنا هم بازدید ندارد و امروزه دفتر مدیریت مجموعه ی سعد آباد تهران است.
موزه آب
از دیگر بناهای کاخ سعد آباد تهران می توان موزه آب ران نام برد. این مجموعه در ابتدا محل دفتر کار محمدرضا شاه پهلوی بوده است و بعدها دفتر کار تیمسار کسرایی مسئول حفاظت ارتش بوده است. مدتی هم دفتر رئیس تشریفات کاخ سعد آباد بوده است. امروزه این بنا به موزه آب تغییر کاربری داده است. در این موزه اسناد، ابزار و تندیس متعلق به مهندسان و دانشمندان آب در آن نگهداری می شود. از دیگر موزه های سعد آباد موزه اتومیبل و سلاح های درباری است که هر ساله بازدیدکنندگان بی شماری را دارد.
سخن پایانی
در این مقاله به طور مختصر تمام موزه های مجموعه سعدآباد تهران برای علاقه مندان معرفی شد. اگر دوست دارید که این بناها را با دقت و داستان و اتفاق های معاصر ببیند و بشنوید میتوانید تور کاخ سعد آباد را از آژانس گردشگری بیسان گشت مهر شرکت کنید. تور کاخ سعدآباد هر ماه از سوی آژانس گردشگری بیسان گشت مهر برگزار می شود.
*وارد کردن نام و ایمیل اجباری است | در سایت ثبت نام کنید یا وارد شوید و بدون وارد کردن مشخصات نظر خود را ثبت کنید